पीएमएफबीवाय क्रॉप इन्श्युरन्स स्कीममुळे शेतकऱ्यांना कसा लाभ होतो?

कृषी आणि त्याचे विविध संबंधित क्षेत्र निःसंशयपणे आपल्या देशातील सर्वात मोठे आजीविका प्रदाता आहेत, विशेषत: ग्रामीण भागात. आपले कृषी देखील ग्रॉस डोमेस्टिक प्रॉडक्ट अंतर्गत उत्पादनात महत्त्वपूर्ण योगदानकर्ता राहिले आहे. भारतीय कृषीने त्याच्या संबंधित उपक्रमांसह यापूर्वीच श्वेत, हरित, निल आणि पीत क्रांती पाहिली आहे. कोणत्याही नैसर्गिक आपत्ती, अतिवृष्टी, पिकावरील रोग इत्यादींमुळे अनेकदा शेतकऱ्यांना पिकांचे नुकसान/हानी सहन करावी लागते. या सर्वांमुळे शेतकऱ्यांची आर्थिक कोंडी होते. अशा कोणत्याही संकटात शेतकऱ्यांना मदत करण्यासाठी, जानेवारी 2016 मध्ये कृषी व शेतकरी कल्याण मंत्रालयाने उपक्रम सुरू केला ज्याला लोकप्रियपणे म्हटले जाते पंतप्रधान पीक विमा योजना.  पीएमएफबीवाय एक राष्ट्र, एक पीक, एक प्रीमियम या ब्रीदवाक्यावर कार्य करते.

प्रधानमंत्री पीक विमा योजना म्हणजे काय?

पीएमएफबीवाय ही एक सरकारी प्रायोजित क्रॉप इन्श्युरन्स स्कीम आहे जी एकाच प्लॅटफॉर्मवर विविध भागधारकांना एकत्रित करण्यास मदत करते. किफायतशीर क्रॉप इन्श्युरन्स प्रॉडक्ट्स ऑफर करून उत्पादन कृषीला सपोर्ट करण्याच्या प्रमुख उद्देशाने ही स्कीम सुरू केली गेली. याशिवाय, पिकांसाठी सर्व प्रतिबंध न करता येणाऱ्या नैसर्गिक आपत्तींसाठी पेरणी पूर्व पासून ते कापणी नंतर पर्यंत सर्वसमावेशक जोखीम कव्हर सुनिश्चित करणे.

आकडेवारी सांगते!

भारतीय अर्थव्यवस्थेत कृषी क्षेत्र महत्त्वाची भूमिका बजावते. जनगणना 2011 नुसार, आपल्या देशातील संपूर्ण कार्यबलाच्या 54.6% कृषी आणि संबंधित क्षेत्रातील उपक्रमांमध्ये सहभागी आहे. 2019-20 साठी (सध्याच्या किमतीत) देशाच्या ग्रॉस वॅल्यू ॲडेड याचा 16.5% वाटा देखील आहे. पीएमएफबीवाय स्कीमला शेतकरी समुदायाद्वारे चांगला प्रतिसाद मिळाला आहे ज्यामध्ये 27 राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेशांनी आणखी एका हंगामात त्याची निवड केली आहे. स्कीमच्या सुरुवातीच्या वर्षात, कव्हरेज एकूण पिकाखालील क्षेत्राच्या 30% होते. मजेशीरपणे, हे भारतीय क्रॉप इन्श्युरन्सच्या इतिहासातील सर्वात जास्त कव्हरेज देखील आहे. पूर्वीच्या स्कीमच्या तुलनेत गैर-कर्जदार शेतकऱ्यांचा स्वैच्छिक सहभाग देखील सहा पेक्षा जास्त पटीने वाढला आहे. 2019-20 मध्ये, हे या स्कीम अंतर्गत संपूर्ण कव्हरेजच्या 37% पर्यंत देखील पोहोचले आहे. खरीप 2020 हंगामापासून, कर्जदार शेतकऱ्यांसह सर्व भारतीय शेतकऱ्यांसाठी ही स्कीम स्वैच्छिक बनवली गेली आहे.

प्रधानमंत्री पीक विमा योजनेचे लाभ

प्रधानमंत्री पीक विमा योजना सर्व भारतीय शेतकऱ्यांचे हित सुरक्षित करते. आता, आपण सूचीबद्ध मुख्य पीएमएफबीवाय लाभ पाहू:

1. ही स्कीम पीक अपयशासाठी सर्वसमावेशक इन्श्युरन्स कव्हरेज प्रदान करते आणि शेतकऱ्यांचे उत्पन्न स्थिर करण्यास सक्षम करते. ही तसेच शेतकऱ्यांना नाविन्यपूर्ण पद्धतींचा अवलंब करण्यास प्रोत्साहन देते.
2. प्रधानमंत्री पीक विमा योजना सर्व भारतीय शेतकऱ्यांसाठी पूर्णपणे स्वैच्छिक आहे.
3. सर्व खरीप खाद्य आणि तेलबिया पिकांसाठी शेतकऱ्यांद्वारे देय अधिकतम प्रीमियम 2% असेल, वार्षिक व्यावसायिक/बागायती पिकांसाठी 5% आणि रबी खाद्य आणि तेलबिया पिकांसाठी 1.5% असेल.
4. भारतीय शेतकऱ्यांद्वारे भरलेले प्रीमियम रेट्स किफायतशीर असतात आणि उर्वरित प्रीमियम सरकारद्वारे भरले जाते. हे कोणत्याही नैसर्गिक आपत्तीच्या बाबतीत कोणत्याही पिकाच्या नुकसानीसाठी आपल्या शेतकऱ्यांना संपूर्ण सम इन्श्युअर्ड प्रदान करण्यासाठी आहे.
5. सरकारी अनुदानावर कोणतीही उच्च मर्यादा नाही. त्यामुळे जर उर्वरित प्रीमियम 90% आहे असे समजूया, तर ते सरकार खर्च करेल.
6. नुकसानभरपाईचे तीन स्तर, म्हणजेच 70%, 80% आणि 90% क्षेत्रामध्ये पिकाच्या जोखमीशी संबंधित सर्व पिकांसाठी उपलब्ध आहेत.
7. तंत्रज्ञानाच्या वापरास खूप प्रोत्साहन दिले जाते. स्मार्टफोन्स, टॅब्स, एरियल इमेजरी, रिमोट सेन्सिंग ड्रोन्स, जीपीएस तंत्रज्ञान इ. पीक कापणी डाटा संकलित करण्यासाठी आणि अपलोड करण्यासाठी वापरले जातात. कोणत्याही क्लेमच्या पेमेंटमधील विलंब कमी करण्यासाठी हे केले जाते.

ॲक्टिव्हिटी कॅलेंडर: पीएमएफबीवाय

पावसाळ्याची सुरुवात, पीक चक्र, पेरणी कालावधी आणि अन्य गोष्टी लक्षात घेताना ॲक्टिव्हिटी कॅलेंडर तयार केले जाते. खालील टेबल कव्हरेज, उत्पन्न सादर करणे इत्यादींसाठी कालमर्यादा दर्शवतो.

ॲक्टिव्हिटी	खरीप	रब्बी
कर्जदार शेतकऱ्यांसाठी लोनचा कालावधी (मंजूर लोन) अनिवार्य आधारावर कव्हर केला जातो	एप्रिल - जुलै	ऑक्टोबर - डिसेंबर
शेतकऱ्यांचे प्रस्ताव स्वीकारण्याची अंतिम तारीख (कर्जदार आणि गैर-कर्जदार)	जुलै 31st	डिसेंबर 31st
उत्पन्न डाटा प्राप्त करण्याची अंतिम तारीख	अंतिम कापणीपासून एका महिन्यात	अंतिम कापणीपासून एका महिन्यात

टीप: अधिक तपशीलासाठी, कृपया पीएमएफबीवाय वेब पोर्टलला रेफर करा.

पिकांचे कव्हरेज: पीएमएफबीवाय

पीएमएफबीवाय स्कीम मध्ये त्या सर्व पिकांचा समावेश होतो ज्यासाठी मागील उत्पन्नाचा डाटा उपलब्ध आहे आणि अधिसूचित हंगामात घेतले जाते. प्रधानमंत्री पीक विमा योजनेअंतर्गत कव्हर केलेल्या हंगामासह पिकांना अधोरेखित करणारा सामान्य टेबल खालीलप्रमाणे आहे:

अ.क्र.	हंगाम	पिकांचे प्रकार
1.	खरीप	खाद्य आणि तेलबिया पिके जसे तृणधान्ये, बाजरी, डाळी इ.
2.	रब्बी	खाद्य आणि तेलबिया पिके जसे तृणधान्ये, बाजरी, डाळी इ.
4.	खरीप आणि रब्बी	वार्षिक व्यावसायिक/बागायती पिके

 

संक्षिप्त ओव्हरव्ह्यू: पीएमएफबीवाय मोबाईल ॲप्लिकेशन

क्रॉप इन्श्युरन्स मोबाईल ॲप्लिकेशन कृषी व शेतकरी कल्याण मंत्रालयाद्वारे विकसित करण्यात आले आहे. पीएमएफबीवाय क्रॉप इन्श्युरन्स ॲप वापरणे सोपे, सुलभ आहे आणि हिंदी, इंग्रजी आणि मराठी या तीन भाषांमध्ये उपलब्ध आहे. क्रॉप इन्श्युरन्स ॲपची प्रमुख वैशिष्ट्ये अशी आहेत:

• यूजर क्रॉप इन्श्युरन्ससाठी अप्लाय करू शकतो
• क्रॉप इन्श्युरन्स पॉलिसी डाउनलोड करा
• क्रॉप इन्श्युरन्स प्रीमियम, पीएमएफबीवाय लाभ, नुकसान अहवाल स्थिती आणि अन्य गोष्टी जाणून घ्या

क्रॉप इन्श्युरन्स मोबाईल ॲप्लिकेशन कसे ॲक्सेस करावे?

1. प्ले स्टोअर वर जा
2. क्रॉप इन्श्युरन्स ॲप' टाईप करा’
3. डाउनलोड आणि इंस्टॉल करा
4. मोबाईल ॲप्लिकेशन सुरू करा

शेतकरी म्हणून रजिस्टर करा

1. 'शेतकरी' म्हणून रजिस्टर करा वर क्लिक करा’
2. तुमचे नाव आणि वैध मोबाईल नंबर एन्टर करा
3. 'ओटीपी' एन्टर करून व्हेरिफाय करा’
4. पासवर्ड निर्माण करा
5. पासवर्ड कन्फर्म करा
6. भविष्यातील संदर्भासाठी ते तुमच्यासोबत ठेवा
7. 'रजिस्टर करा' वर क्लिक करा’

टीप: अधिक माहितीसाठी, कृपया पीएमएफबीवाय वेब पोर्टलला रेफर करा.

पीएमएफबीवाय पोर्टलवर ऑनलाईन रजिस्ट्रेशन पूर्ण करण्याची प्रोसेस

पीएमएफबीवाय लाभ प्राप्त करण्यासाठी, यूजरने स्वयं रजिस्टर करणे आवश्यक आहे. पीएमएफबीवाय पोर्टलवर ऑनलाईन रजिस्ट्रेशनसाठी स्टेप्सचा जलद सारांश येथे आहे.

1. पीएमएफबीवाय च्या अधिकृत वेबसाईटला भेट द्या: https://pmfby.gov.in/
2. ‘फार्मर कॉर्नर’ आयकॉनवर क्लिक करा
3. जर यूजर नवीन रजिस्ट्रेशन असेल तर 'गेस्ट फार्मर' आयकॉनवर क्लिक करा
4. वैयक्तिक, निवासी आणि इतर महत्त्वाचे तपशील एन्टर करा.
5. 'यूजर बनवा' आयकॉनवर क्लिक करा
6. रजिस्ट्रेशन फॉर्म सादर केल्यानंतर, यूजर अकाउंटमध्ये लॉग-इन करू शकतो आणि रजिस्टर्ड मोबाईल नंबरद्वारे प्रोफाईल अपडेट करू शकतो.
7. एकदा रजिस्ट्रेशन मंजूर झाल्यानंतर, यूजरला ईमेल किंवा एसएमएस द्वारे सूचित केले जाईल

सारांश

कृषी हे मातीची मशागत करणे, पिके वाढविणे आणि पशुधन वाढविण्याची कला आणि विज्ञान आहे. कृषी विकासाने संस्कृतीच्या उदयास हातभार लावला आहे. पीएमएफबीवाय स्कीम ही शेतकऱ्यांना त्यांच्या उत्पन्नासाठी एक क्रॉप इन्श्युरन्स सर्व्हिस आहे. प्रधानमंत्री पीक विमा योजना ही शेतीच्या सर्व गरजांसाठी एक स्कीम आहे.   *प्रमाणित अटी लागू इन्श्युरन्स हा विनंतीचा विषय आहे. लाभ, अपवाद, मर्यादा, अटी व शर्तींविषयी अधिक तपशीलासाठी, कृपया सेल्स पूर्ण करण्यापूर्वी सेल्स ब्रोशर/पॉलिसी मजकूर काळजीपूर्वक वाचा.