भारतातील सर्वाधिक लोकसंख्येच्या राज्यांपैकी एक असलेल्या महाराष्ट्रात रस्त्यावरील सुरक्षा ही एक प्रमुख चिंतेची बाब आहे, ज्यात दरवर्षी रस्त्यावरील अपघातांची लक्षणीय संख्या नोंदवली जाते. वाढत्या मृत्यूच्या संख्येला प्रतिसाद म्हणून आणि रस्त्यावरील सुरक्षा सुधारण्यासाठी, भारत सरकारने 2019 मध्ये मोटर व्हेईकल्स ॲक्टमध्ये सुधारणा केली, देशभरात कडक ट्रॅफिक दंड सादर केले. महाराष्ट्राने सुरुवातीच्या प्रतिकारानंतर डिसेंबर 2019 मध्ये हे बदल अंमलात आणले, ज्याचा उद्देश बेपर्वा ड्रायव्हिंगला आळा घालणे आणि सुरक्षित ड्रायव्हिंगच्या सवयींना प्रोत्साहन देणे आहे. या ब्लॉगमध्ये, आम्ही महाराष्ट्रातील ट्रॅफिकच्या उल्लंघनासाठी अपडेटेड दंड, ते मोटर चालकांवर कसे परिणाम करतात आणि दंड टाळण्यासाठी ट्रॅफिक नियमांचे पालन करण्याचे महत्त्व याविषयी माहिती देऊ.
महाराष्ट्रातील ट्रॅफिक उल्लंघन आणि दंड
| उल्लंघन |
दंड |
वाहनाचा प्रकार |
| सीटबेल्टशिवाय वाहन चालवणे |
₹1,000 |
फोर-व्हीलर |
| अतिरिक्त सामान बाळगणे |
पहिले अपराध : ₹500, रिपीट ऑफन्स : ₹1,500 |
सर्व वाहन प्रकार |
| टू-व्हीलरवर ट्रिपल रायडिंग |
₹1,000 |
टू-व्हीलर |
| नंबर प्लेटशिवाय वाहन चालवणे |
पहिले अपराध : ₹500, रिपीट ऑफन्स : ₹1,500 |
सर्व वाहन प्रकार |
| हेल्मेटशिवाय वाहन चालवणे |
₹1,000 |
टू-व्हीलर |
| किरकोळ ड्रायव्हिंग वाहन |
₹25,000 |
सर्व वाहन प्रकार |
| नो-पार्किंग झोनमध्ये पार्किंग |
पहिले अपराध : ₹500, रिपीट ऑफन्स : ₹1,500 |
सर्व वाहन प्रकार |
| धोकादायक/रॅश ड्रायव्हिंग |
पहिले अपराध : ₹5,000, रिपीट ऑफन्स : ₹10,000 |
सर्व वाहन प्रकार |
| ट्रॅफिक सिग्नलची अवलंब करणे |
पहिले अपराध : ₹5,000, रिपीट ऑफन्स : ₹10,000 |
सर्व वाहन प्रकार |
| वाहन चालवताना मोबाईल फोन वापरणे |
पहिले अपराध : ₹5,000, रिपीट ऑफन्स : ₹10,000 |
सर्व वाहन प्रकार |
| ड्रायव्हिंग अनइन्श्युअर्ड वाहन |
₹2,000 |
सर्व वाहन प्रकार |
| ड्रंक ड्रायव्हिंग |
₹10,000 |
सर्व वाहन प्रकार |
| रजिस्ट्रेशन शिवाय वाहन चालवणे |
₹2,000 |
सर्व वाहन प्रकार |
| ओव्हर-स्पीडिंग |
एलएमव्ही: ₹1,000, मध्यम प्रवासी वस्तू वाहन: ₹2,000 |
सर्व वाहन प्रकार |
| स्फोटक / ज्वलनशील पदार्थ बाळगणे |
₹10,000 |
सर्व वाहन प्रकार |
| रस्ते नियमांचे उल्लंघन |
₹1,000 |
सर्व वाहन प्रकार |
| जेव्हा मानसिक किंवा शारीरिकदृष्ट्या वाहन चालविण्यासाठी योग्य असेल तेव्हा वाहन चालवणे |
पहिले अपराध : ₹1,000, रिपीट ऑफन्स : ₹2,000 |
सर्व वाहन प्रकार |
| आपत्कालीन वाहनांवर पॅसेज न देणे |
₹10,000 |
सर्व वाहन प्रकार |
| वाहन चालवणारी अयोग्य व्यक्ती |
₹10,000 |
सर्व वाहन प्रकार |
| इन्श्युरन्स शिवाय वाहन चालविणे |
₹2,000 |
सर्व वाहन प्रकार |
| रेसिंग |
पहिले अपराध : ₹5,000, रिपीट ऑफन्स : ₹10,000 |
सर्व वाहन प्रकार |
| ओव्हरलोडिंग |
₹2,000 |
सर्व वाहन प्रकार |
| वैध ड्रायव्हिंग लायसन्सशिवाय वाहन चालवणे |
₹5,000 |
सर्व वाहन प्रकार |
| 12 महिन्यांपेक्षा जास्त काळासाठी दुसऱ्या राज्यात रजिस्टर्ड वाहन चालवणे |
पहिले अपराध : ₹500, रिपीट ऑफन्स : ₹1,500 |
सर्व वाहन प्रकार |
| वाहन मालकाच्या ॲड्रेसमध्ये बदल करण्यास अयशस्वी |
पहिले अपराध : ₹500, रिपीट ऑफन्स : ₹1,500 |
सर्व वाहन प्रकार |
महाराष्ट्रातील फोर-व्हीलर्ससाठी महत्त्वाचे ट्रॅफिक नियम
कार चालवणे म्हणजे महत्त्वाच्या जबाबदाऱ्या देखील आल्या. सुरक्षा सुनिश्चित करण्यासाठी, सर्व चालकांनी खालील ट्रॅफिक नियमांचे पालन करणे आवश्यक आहे:
1. गती मर्यादा पाळा
महाराष्ट्रातील कारसाठी गती मर्यादा हायवेवर 100 किमी/तास आणि शहरी भागात 60 किमी/तास आहे. या मर्यादा ओलांडल्याने मोठ्या दंडाचा भुर्दंड सहन करावा लागू शकतो आणि अपघातांची जोखीम वाढू शकते.
2. नेहमी सीटबेल्ट लावा
चालक आणि प्रवाशी दोघांनी सीटबेल्ट लावणे अनिवार्य आहे. असे न केल्यास रु. 1,000 दंड आकारला जातो.
3. वैध डॉक्युमेंट्स सोबत बाळगा
नेहमीच तुमचे ड्रायव्हिंग लायसन्स, वाहन रजिस्ट्रेशन, इन्श्युरन्स पेपर आणि
पोल्यूशन अंडर कंट्रोल (पीयूसी) सर्टिफिकेट तुमच्यासोबत असावे. अनुपलब्ध डॉक्युमेंट्ससाठी रु. 5,000 पर्यंत दंड होऊ शकतो.
4. मद्यपान करून गाडी चालवणे टाळा
मद्य किंवा ड्रग्सच्या प्रभावाखाली वाहन चालवणे हा गंभीर गुन्हा आहे. हे केवळ तुमचे आयुष्य जोखमीत टाकत नाही तर रस्त्यावरील इतरांसाठीही धोका निर्माण करते. मद्यपान करून वाहन चालविण्यासाठी दंड रु. 10,000 आहे आणि त्यामध्ये तुमच्या वाहन परवान्याचे निलंबन समाविष्ट असू शकते.
5. ट्रॅफिक सिग्नलचा आदर करा
ट्रॅफिक सिग्नलकडे दुर्लक्ष केल्याने अपघात होऊ शकतात आणि पहिल्या गुन्ह्यासाठी रु. 5,000 दंड आणि नंतरच्या गुन्ह्यांसाठी रु. 10,000 दंड आकारला जाऊ शकतो.
महाराष्ट्रातील टू-व्हीलर्ससाठी महत्त्वाचे ट्रॅफिक नियम
टू-व्हीलर चालवणे सोयीस्कर आहे परंतु त्यासह जबाबदाऱ्या देखील येतात. अनुसरण करण्यासाठी काही प्रमुख नियम येथे आहेत:
1. हेल्मेट घाला
रायडर आणि पिलियन प्रवासी दोघांनीही नेहमीच हेल्मेट घालणे आवश्यक आहे. हेल्मेट न घातल्यास रु. 1,000 दंड होऊ शकतो.
2. ट्रिपल रायडिंग टाळा
टू-व्हीलरवर एकापेक्षा जास्त पिलियन रायडर असणे बेकायदेशीर आणि धोकादायक आहे. ट्रिपल रायडिंगसाठी दंड रु. 1,000 आहे.
3. मोबाईल फोन वापरू नका
वाहन चालवताना मोबाईल फोन वापरणे केवळ धोकादायकच नाही तर बेकायदेशीर देखील आहे. या गुन्ह्याच्या पहिल्या वेळेसाठी दंड रु. 5,000 आहे.
4. वैध वाहन परवाना सोबत ठेवा
परवान्याशिवाय वाहन चालवल्यामुळे रु. 5,000 चा लक्षणीय दंड होऊ शकतो. तुमचा परवाना नेहमीच अप-टू-डेट असल्याची आणि तुम्ही चालवत असलेल्या वाहनासाठी वैध असल्याची खात्री करा.
5. अतिवेगाने चालवू नका
टू-व्हीलरसाठी, अतिवेगाने वाहन चालवल्यामुळे हलक्या मोटर वाहनांसाठी रु. 1,000 आणि भारी वाहनांसाठी रु. 2,000 दंड आकारला जातो.
महाराष्ट्र ट्रॅफिक दंड: बाईकसाठी
महाराष्ट्रामध्ये, बाईकशी संबंधित गुन्ह्यांसाठी असलेल्या दंडांमध्ये हेल्मेट न घालण्यासाठी रु. 1,000, ट्रिपल रायडिंगसाठी रु. 1,000 आणि पार्किंगच्या उल्लंघनासाठी रु. 500 ते रु. 1,500 यांचा समावेश होतो. याव्यतिरिक्त, मद्यपान करून वाहन चालविल्यास रु. 10,000 दंड आकारला जातो.
महाराष्ट्र ट्रॅफिक दंड: कारसाठी
कारसाठी दंडांमध्ये, सीटबेल्ट न लावण्यासाठी रु. 1,000, वैध परवान्याशिवाय वाहन चालविण्यासाठी रु. 5,000 आणि मद्यपान करून वाहन चालविण्यासाठी रु. 10,000 पर्यंत दंड यांचा समावेश होतो. धोकादायक ड्रायव्हिंगमुळे पहिल्या गुन्ह्यासाठी रु. 5,000 आणि पुन्हा केलेल्या गुन्ह्यांसाठी रु. 10,000 दंड होऊ शकतो.
महाराष्ट्र आरटीओ दंड: सर्वात सामान्य गुन्हे
महाराष्ट्रातील सर्वात सामान्य ट्रॅफिक उल्लंघनांमध्ये अतिवेगाने वाहन चालवणे, सीटबेल्ट न लावणे किंवा हेल्मेट न घालणे, वाहन चालवताना मोबाईल फोन वापरणे आणि मद्यपान करून वाहन चालवणे यांचा समावेश होतो. असुरक्षित ड्रायव्हिंग वर्तन टाळण्यासाठी या गुन्ह्यांना मोठ्या दंडासह लक्ष्यित केले जाते. अतिवेगासाठी दंड रु. 1,000 ते रु. 2,000 पर्यंत असून सीट बेल्ट किंवा हेल्मेट वापरत नसल्यास रु. 1,000 दंड आकारला जातो. वाहन चालवताना मोबाईल फोन वापरल्यास पुन्हा केलेल्या गुन्ह्यांसाठी रु. 10,000 पर्यंत दंड होऊ शकतो.
काही आपसात न मिटवण्याजोगे गुन्हे
महाराष्ट्रात काही ट्रॅफिक गुन्हे आपसात न मिटवण्याजोगे मानले जातात, म्हणजे ते साध्या दंडासह सेटल केले जाऊ शकत नाहीत. यामध्ये वैध परवान्याशिवाय वाहन चालवणे, मद्यपान करून वाहन चालवणे आणि बेपर्वा ड्रायव्हिंगमुळे अपघात करणे यांचा समावेश होतो. या गुन्ह्यांसाठी चालकाने न्यायालयात उपस्थित राहणे आवश्यक आहे, जिथे तुरुंगवासासह अधिक गंभीर दंड आकारले जाऊ शकतात. रस्त्यावरील सुरक्षिततेशी तडजोड होणार नाही याची खात्री करण्यासाठी आपसात न मिटवण्याजोग्या गुन्ह्यांना अत्यंत गंभीरतेने हाताळले जाते.
दंडात वाढ करण्यामागील कारणे
दंडात्मक शुल्क वाढीमुळे वाहतूक नियमांचे उल्लंघन करणाऱ्या व्यक्तींवर कायदेशीर वचक निर्माण करण्याचा प्रयत्न असणार आहे. हे भारतीय रस्त्यांवर सुरक्षितपणे वाहन चालविण्यासाठी देखील मदत करेल. दंड आणि शिक्षेच्या अंमलबजावणी मागील मुख्य उद्दिष्ट वाहतूक नियमांचे पालन आणि कोणत्याही वेळी रस्त्यावरील सुरक्षिततेची सुनिश्चितता आहे.. सर्व वाहन मालक आणि चालकांसाठी वाहतूक नियमांचे अनुसरण करणे चांगले आहे आणि दंडात्मक भुर्दंड टाळता येतो.. ई-चलन प्रलंबित असताना अधिक विलंब न करता वेळेत देय करा. रस्ते सुरक्षा व वाहतूक नियम अंमलबजावणी अत्यंत महत्वाची आहे.
महाराष्ट्रात नवीन ट्रॅफिक दंडांची अंमलबजावणी कधी केली होती?
महाराष्ट्रातील नवीन वाहतूक दंडाची अंमलबजावणी डिसेंबर 2019 मध्ये करण्यात आली
मोटर वाहन अधिनियम. सुरुवातीला, गुजरात आणि कर्नाटक सारख्या इतर राज्यांसह महाराष्ट्राने अशा उच्च दंडाच्या व्यवहार्यतेच्या समस्यांमुळे या बदलांचा विरोध केला. तथापि, रस्त्यावरील अपघात आणि मृत्यूच्या वाढत्या संख्येसह, राज्य सरकारने सुरक्षित वाहन सवयींना प्रोत्साहन देण्यासाठी आणि रस्त्यावरील दुर्घटना कमी करण्यासाठी सुधारित दंडांची अंमलबजावणी करण्याचा निर्णय घेतला.
महाराष्ट्रात ट्रॅफिक दंड कमी झाले आहेत का?
होय, महाराष्ट्रात काही ट्रॅफिक दंड कमी करण्यात आले आहेत. उदाहरणार्थ, परवान्याशिवाय वाहन चालविण्यासाठी विविध प्रकारच्या वाहनांसाठी दंड रु. 5,000 पासून रु. 1,000 आणि रु. 2,000 पर्यंत सुधारित करण्यात आला आहे. त्याचप्रमाणे, आपत्कालीन वाहने ब्लॉक करण्यासाठी दंड रु. 10,000 पासून रु. 1,000 पर्यंत कमी करण्यात आला आहे. तथापि, अतिवेगाने आणि मद्यपान करून वाहन चालवणे यासारख्या काही गुन्ह्यांच्या दंडात धोकादायक ड्रायव्हिंग रोखण्यासाठी वाढ दिसून आली आहे.
महाराष्ट्रातील ट्रॅफिक दंडाचे कलेक्शन
2023 मध्ये, महाराष्ट्राने ट्रॅफिक दंडातून मोठ्या प्रमाणात महसूल जमा केला, ज्याची रक्कम रु. 320 कोटी पेक्षा जास्त आहे. ऑन-द-स्पॉट दंड, ऑनलाईन पेमेंट आणि ट्रॅफिक पोलिस स्टेशनवरील पेमेंटसह विविध पद्धतींद्वारे कलेक्शन केले जाते. मोठ्या प्रमाणात कलेक्शन राज्यातील ट्रॅफिक नियमांची कठोर अंमलबजावणी अधोरेखित करते आणि या नियमांचे उल्लंघन करण्यापासून प्रतिबंधक म्हणून काम करते.
महाराष्ट्रामध्ये ई-चलन ऑनलाईन कसे तपासावे आणि भरावे?
तुम्ही तुमची ई-चलन स्थिती परिवहन वेबसाईट किंवा महाराष्ट्र राज्य ई-चलन पेमेंट पोर्टलद्वारे ऑनलाईन तपासू शकता आणि दंड भरू शकता. कोणत्याही प्रलंबित चलनाची स्थिती पाहण्यासाठी फक्त तुमचा वाहन नंबर किंवा वाहन परवाना नंबर एन्टर करा. डेबिट/क्रेडिट कार्ड किंवा नेट बँकिंग वापरून पेमेंट केले जाऊ शकते. वैकल्पिकरित्या, तुम्ही ई-चलन मशीनसह सुसज्ज ट्रॅफिक पोलिस अधिकाऱ्याला किंवा ट्रॅफिक पोलिस स्टेशनवर तुमचा दंड कॅशने भरू शकता.
महाराष्ट्रातील ट्रॅफिक दंड कसे टाळावे
दंड टाळण्यासाठी उपयुक्त ठरणाऱ्या टिप्स खाली विशद केल्या आहेत:
- मोटर वाहन संबंधित सर्व डॉक्युमेंट्स अचूक आणि योग्य ठिकाणी असल्याचे सुनिश्चित करा. डॉक्युमेंट्स सोबत बाळगणे केव्हाही सर्वोत्तम आहे.
- कार चालवताना नेहमी सीटबेल्ट लावल्याची खात्री करा. फ्रंट सीटवर वरील प्रवाशांनी देखील सीटबेल्ट लावायला हवा. टू-व्हीलरच्या बाबतीत रायडर आणि को-रायडर यांनी देखील हेल्मेट परिधान केलेले असावे.. केवळ बाईक इन्श्युरन्स उपयुक्त नाही, खबरदारीचे उपाय करणे देखील महत्त्वाचे आहे.
- कोणतेही वाहन चालवताना मोबाईल फोन वापरु नका किंवा फोनवर बोलणे टाळा. कॉल महत्वाचा असल्यास गाडी बाजूला घ्या आणि त्यानंतर कॉल घ्या.
- वाहतूक नियमांचे आणि गती मर्यादेचे पालन करा.
- मद्यपान करुन गाडी चालवू नका.
- स्पीड मर्यादेचा ट्रॅक ठेवा. स्पीडचा परिणाम केवळ चालकाच्या सुरक्षिततेवर होत नाही. तर रस्त्यावरील नागरिकांना त्याचा फटका बसतो. वाहनांना ओव्हरटेकिंग करणे टाळा. पादचाऱ्यांना रस्ता ओलांडू द्या.
- योग्य इन्श्युरन्स पॉलिसीची खरेदी करा. तुमच्याकडे कार असल्यास तुम्ही कार इन्श्युरन्स खरेदी करावा व टू-व्हीलरसाठी बाईक इन्श्युरन्स खरेदी करावा. इन्श्युरन्स कव्हरेज मुळे तुम्ही आर्थिक संकटात सापडत नाही आणि तुमच्यासाठी संकटमोचक म्हणून भूमिका बजावते.
निष्कर्ष
रस्ते सुरक्षा ही केवळ वय किंवा लिंग इथपर्यंत मर्यादित नाही. रस्ते सुरक्षा ही सर्वांसाठी आहे. जबाबदार सिटीझन्स म्हणून प्रत्येकाने रस्ते व वाहतूक नियमांचे पालन करायलाच हवे.. आपणा सर्वांच्या सुरक्षेसाठी नियमांची निर्मिती करण्यात आली आहे.. तुमच्याकडे टू-व्हीलर आहे की फोर-व्हीलर हे महत्वाचे नाही. योग्यप्रकारे नियमांचे पालन करायला हवे आणि मोठा दंडाचा भुर्दंड टाळायला हवा.. लक्षात ठेवा, सामान्य स्पीडने देखील तुमची कामे मार्गी लागतील.. इन्श्युरन्स हा आग्रहाचा विषय आहे. लाभ, अपवाद, मर्यादा, अटी व शर्तींबद्दल अधिक तपशिलांसाठी, कृपया खरेदी करण्यापूर्वी सेल्स माहितीपुस्तिका/ पॉलिसी मजकूर काळजीपूर्वक वाचा. या ट्रॅफिक नियमांचे पालन करून आणि अपडेटेड दंडाबद्दल जाणून घेऊन, वाहनचालक केवळ मोठे दंडच टाळू शकत नाही तर सुरक्षित रस्त्यांमध्येही योगदान देऊ शकतात. अनपेक्षित घटनांपासून संरक्षण करण्यासाठी विश्वसनीय मोटर इन्श्युरन्स शोधणाऱ्यांसाठी,
बजाज आलियान्झ जनरल इन्श्युरन्स कंपनी तुम्हाला महाराष्ट्रातील रस्त्यांवर सुरक्षित ठेवण्यासाठी सर्वसमावेशक कव्हरेज प्लॅन्स ऑफर करते. माहिती ठेवा, सुरक्षित ड्राईव्ह करा आणि जबाबदार राहा.
एफएक्यू
महाराष्ट्रातील सर्वात सामान्य ट्रॅफिक उल्लंघन काय आहेत?
सर्वात सामान्य ट्रॅफिक उल्लंघनामध्ये अतिवेगाने, लायसन्सशिवाय वाहन चालवणे, सीटबेल्ट न लावणे किंवा हेल्मेट न घालणे आणि वाहन चालवताना मोबाईल फोन वापरणे यांचा समावेश होतो.
ट्रॅफिक दंड माझ्या कार इन्श्युरन्स प्रीमियमवर परिणाम करू शकतात का?
होय, वारंवार ट्रॅफिकच्या उल्लंघनामुळे कार इन्श्युरन्स प्रीमियम जास्त असू शकतात कारण इन्श्युरर तुम्हाला हाय-रिस्क ड्रायव्हर म्हणून पाहतात.
जर मला चुकून ट्रॅफिक दंड आकारण्यात आला तर मी काय करावे?
जर तुम्हाला चुकून ट्रॅफिक दंड आकारण्यात आला तर तुम्ही त्यावर अधिकृत परिवहन वेबसाईटद्वारे हरकत घेऊ शकता किंवा समस्या स्पष्ट करण्यासाठी आवश्यक डॉक्युमेंट्ससह ट्रॅफिक पोलिस स्टेशनला भेट देऊ शकता.
इतर राज्यांच्या तुलनेत महाराष्ट्रात ट्रॅफिक दंड कसे वेगळे आहेत?
महाराष्ट्राने सुधारित मोटर व्हेईकल्स ॲक्टनुसार इतर अनेक राज्यांप्रमाणेच दंडांची अंमलबजावणी केली आहे. तथापि, राज्य-विशिष्ट नियम आणि अंमलबजावणी पद्धतींवर आधारित काही दंड थोडेफार बदलू शकतात.
*प्रमाणित अटी लागू
*इन्श्युरन्स हा विनंतीचा विषय आहे. लाभ, अपवाद, मर्यादा, अटी व शर्तींविषयी अधिक तपशीलासाठी, कृपया सेल्स पूर्ण करण्यापूर्वी सेल्स ब्रोशर/पॉलिसी मजकूर काळजीपूर्वक वाचा.
सर्व्हिस चॅट: 
प्रत्युत्तर द्या